Teruarı Anlamak, Bölüm 2: Yeryüzü Şekilleri ve Toprak Tipi

Teruar; havası, suyu, taşı, toprağı, insanı güzel memleket. – Somelyer

Bildiğimiz yeryüzü; depremler, buz çağları ve değişen deniz seviyelerinin dağları ve vadileri oluşturmasıyla şekillendi. Bu hareketlilik farklı ve katmanlı toprak tipleri ortaya çıkardı. Bunlar kendi içlerinde şarapta yarattıkları etkilere göre gruplara ayrılıyor.

Her bölgenin bir ana toprak tipi var. Mesela Chamlija Şarapçılık, Kırklareli’nde rakımı 100-400 metre aralığında, toplamı 85 hektar bağda 18 farklı üzüm çeşidi yetiştiriyor. Geçtiğimiz milyon yıllarda oluşmuş Istranca masifinin bir parçası olan 13 bağ; killi kireçli ana toprağın kum, kuvarz, silt, granit, terra rossa ve balık fosili topraklarla karışımlarından oluşuyor.

Kumlu topraklar zarif,

killi topraklar yapılı,

kireçli topraklar mineralitesi yüksek şaraplar ortaya çıkarır.

Asma verimsiz toprakta daha iyi ürün verir. Asma, üzüm oluşturmaya değil kendisini kurtarmaya mecbur bırakıldığında aç kalmamak için daha derine kazar, daha fazla toprak tipinden daha çeşitli besin alır ve bu çabasının sonucunda daha az ama daha iyi bakılıp beslenmiş üzümcükler büyütür.

En iyi toprak, asmanın ihtiyacı olan besin desteğini, ıslak kalmadan yeterli su almasına yarayacak geçirgenliği ve ısı korumasını sağlayan topraklardır.

Kumlu topraklar sıcak ve geçirgen,

killi topraklar serin ve geçirgenliği az,

kireçli topraklar serin ve geçirgen topraklardır.

Toprağın tipi kadar nerede bulunduğu da önemli. Rakım yükseldikçe ısı düşer, geceleri hava serinler. Yüksek bölgelerde asit seviyeleri alçak bölge üzümlerine göre daha yüksektir, üzümler daha uzun sürede olgunlaşır. Dağ ve tepe yamaçlarındaki bağlar baktıkları açıya bağlı olarak daha fazla güneş ışığı alırlar, güneş ışığı renk ve tanen maddelerini artırır. Mesela Pamukkale Şarapçılık. Denizli’nin rakımı ortalama 430 metre. Aslında şehrin kuzeyinde bulunan en gözde alt bölgesi Güney, Pamukkale'nin bölgede üretilen en özel şaraplarına ev sahipliği yapıyor, Güney bölgesinin ortalama rakımı 760 metre, ayrıca Ege bölgesi’nin en yüksek rakımlı şarap bölgesi.

Nehir, göl, deniz, okyanus gibi su kaynakları hem toprak çeşitliliği sağlar, hem de iklime etki eder. Bu sayede su kaynağı olmadan şarap üretimi için uygun olmayacak bölgelerde hava nem sayesinde yumuşar. Mesela Kavaklıdere Şarapçılık'ın Kapadokya'daki Côtes d'Avanos bağları, yani "Avanos kıyıları". Ortalama 1000 metre rakımda hava sıcaklığının -27 ˚ Cye düşebildiği bölgede, Kızılırmak nehrinin yumuşatıcı etkisi olmadan bağların hayatta kalması imkansız. Bölge ayrıca eski bir iç deniz olduğundan, toprak yapısı deniz fosilleri ve mineraller yönünden zengin.

Ortamdaki flora ve fauna da teruarı etkiler. Üzümün kabuğuna yapışan ortam maya ve bakterileri, kontrollü maya kullanılmadan yapılan şaraplara kendi kişiliğini katar. Böylece üzümün sadece yetiştiği toprak ve iklim koşulları değil, sadece o mikro iklime özgü maya ve bakteriler de şarabın lezzetine katkıda bulunur. Mesela Tomurcukbağ Şarapçılık. Ankara'nın Kalecik İlçesinde, Kapadokya'dan akan Kızılırmak'ın kıyılarında büyüyen Kalecik Karaları, bulundukları ortamda gelişen maya ve bakterilerle fermente ediliyor.

Chamlija ve Kavaklıdere'nin bağlarından toprak örnekleri: